این مطلب حقوقی 
توسط وکیل پایه یک دادگستری حسن اسماعیلی تایید شده است. 
در دعاوی حقوقی، یکی از ابزارهای مهم برای حفظ حقوق خواهان، «قرار تأمین خواسته» است. این قرار باعث می‌شود اموال خوانده موقتاً توقیف شود تا از انتقال یا از بین رفتن آن‌ها جلوگیری شود. اما گاهی شرایطی پیش می‌آید که باید از این قرار رفع اثر شود. در این مطلب به زبان ساده و کاربردی بررسی می‌کنیم که رفع اثر از قرار تأمین خواسته یعنی چه، در چه شرایطی اتفاق می‌افتد و راهکارهای قانونی آن چیست.
فهرست مطالب
سوال یک کاربر:
سلام. من چند وقت پیش درگیر یک پرونده حقوقی شدم که طرف مقابلم از دادگاه تقاضای تأمین خواسته کرد و دادگاه هم بدون اینکه من خبر داشته باشم، اموالم رو توقیف کرد. بعد از مدتی متوجه شدم و حالا می‌خوام بدونم که چطور می‌تونم این قرار رو لغو کنم؟ یعنی دقیقاً باید چی‌کار کنم که «رفع اثر» بشه از این قراری که دادگاه صادر کرده؟ و اینکه اصلاً قانون اجازه می‌ده من چنین درخواستی بدم یا نه؟
پاسخ وکیل پایه یک دادگستری:
در پاسخ به این سؤال، باید ابتدا با مفهوم «رفع اثر از قرار تأمین خواسته» آشنا شویم.
تعریف
رفع اثر از قرار تأمین خواسته به معنی لغو اثرات توقیفی ناشی از این قرار است؛ یعنی دادگاه بنا به درخواست خوانده یا به دلیل قانونی، دستور می‌دهد توقیف از اموال برداشته شود.
شرایطی که می‌تواند موجب رفع اثر از قرار تأمین خواسته شود:
| شماره | شرایط | توضیحات |
|---|---|---|
| 1 | ابطال یا رد دعوای اصلی | اگر دادگاه دعوای اصلی را وارد نداند، قرار تأمین هم باطل می‌شود. |
| 2 | پرداخت وجه خواسته به صندوق دادگستری | خوانده می‌تواند معادل مبلغ خواسته را سپرده‌گذاری کند. |
| 3 | ارائه تأمین مناسب از سوی خوانده | دادگاه می‌تواند با قبول ضمانت‌نامه معتبر، قرار را رفع کند. |
| 4 | گذشت مدت طولانی بدون پیگیری خواهان | اگر خواهان پیگیر دعوای اصلی نباشد، امکان رفع اثر وجود دارد. |
| 5 | اعتراض به قرار تأمین و نقض آن توسط دادگاه تجدیدنظر | در صورت ورود اعتراض، قرار قابل نقض است. |
مواد قانونی مرتبط:
ماده 117 قانون آیین دادرسی مدنی:
«در صورتی که خوانده دعوی، تأمین بدهد که معادل خواسته باشد، قرار تأمین خواسته مرتفع می‌شود.»
🔹 تفسیر: این ماده به خوانده اجازه داده است که با پرداخت وجه یا ارائه وثیقه‌ای مطمئن، از توقیف اموال خود جلوگیری کند.
ماده 108 قانون آیین دادرسی مدنی:
«دادگاه در مواردی که خواهان احتمال دهد که خوانده اموال خود را منتقل می‌کند، می‌تواند قبل از ابلاغ دادخواست، قرار تأمین خواسته صادر کند.»
🔹 تفسیر: در صورتی که این احتمال به‌طور دقیق وجود نداشته باشد یا ادعای خواهان بی‌اساس باشد، این قرار قابل اعتراض است و می‌توان درخواست رفع اثر داد.
ماده 120 قانون آیین دادرسی مدنی:
«در صورتی که خواهان ظرف ده روز از تاریخ صدور قرار تأمین خواسته، دادخواست خود را تقدیم نکند، قرار تأمین ملغی‌الاثر می‌گردد.»
🔹 تفسیر: اگر خواهان فقط به دنبال توقیف اموال بوده و پیگیری دعوا نکرده، خوانده می‌تواند تقاضای رفع اثر کند.
روش‌های قانونی درخواست رفع اثر:
- دادخواست جداگانه به همان شعبه صادرکننده قرار
- درخواست اعتراض در دادگاه تجدیدنظر (در صورتی که قرار قابل تجدیدنظر باشد)
- ارائه تأمین مناسب یا پرداخت وجه نقد معادل خواسته
پنج سؤال متداول درباره رفع اثر از قرار تأمین خواسته
1. آیا قرار تأمین خواسته قابل اعتراض است؟
بله. طبق قانون، ظرف 10 روز از ابلاغ قرار، می‌توان به آن اعتراض کرد. در برخی موارد، دادگاه تجدیدنظر نیز به این اعتراض رسیدگی می‌کند.
2. اگر خواهان دعوای اصلی را پیگیری نکند، تکلیف قرار تأمین چیست؟
طبق ماده 120، اگر ظرف ده روز دادخواست اصلی ثبت نشود، قرار تأمین خودبه‌خود بی‌اثر می‌شود.
3. اگر من به عنوان خوانده، پول خواسته را به صندوق دادگاه واریز کنم، آیا اموالم آزاد می‌شود؟
بله. این یکی از راه‌های قانونی رفع اثر از قرار تأمین است.
4. آیا می‌توان در برابر قرار تأمین خواسته، وثیقه ملکی یا ضمانت‌نامه بانکی ارائه داد؟
بله. اگر دادگاه تأمین را بپذیرد، قرار ملغی‌الاثر می‌شود.
5. آیا قرار تأمین خواسته بدون اطلاع من صادر می‌شود؟
بله، در برخی موارد (طبق ماده 108)، قرار به‌صورت «بدون ابلاغ اولیه» صادر می‌شود، ولی پس از آن باید به شما ابلاغ شود و فرصت اعتراض دارید.
نتیجه‌گیری:
رفع اثر از قرار تأمین خواسته یکی از حقوق مهم خوانده در دعاوی حقوقی است و اگر به‌درستی اقدام شود، می‌تواند از توقیف اموال و خسارات مالی جلوگیری کند. توجه به مواد قانونی، ارائه اسناد معتبر و مشورت با وکیل، کلید موفقیت در این مسیر است.
برای دریافت مشاوره حقوقی در این زمینه، پیشنهاد می‌شود حتماً با وکیل متخصص مشورت نمایید تا بهترین راهکار قانونی برای پرونده خاص شما ارائه شود.
این مطلب به قلم وکلای گروه وکلای بزرگمهر می باشد.
ممنون از ایشان که این مطلب را برای مردم توضیح دادند.
