این مطلب حقوقی 
توسط وکیل پایه یک دادگستری حسن اسماعیلی تایید شده است. 
فهرست مطالب
شرایط ابطال حق طلاق
در موارد زیادی دیده می‌شود که زوجین، مخصوصاً در عقدنامه، حق طلاق را به زن واگذار می‌کنند؛ اما بعد از مدتی، مرد یا خانواده او قصد دارند این حق را باطل کنند. سؤال اصلی این است: آیا حق طلاقی که مرد به زن داده قابل باطل کردن است؟ پاسخ کوتاه این است: در بیشتر موارد خیر، مگر در شرایط خاصی که سوءاستفاده یا فقدان شرایط قانونی اثبات شود.
در ادامه دقیق‌تر بررسی میکنیم که چه موقع میتوان «حق طلاق» را ابطال کرد، چه شرایط قانونی‌ای دارد، و چطور باید اقدام کرد.
حق طلاق چیست؟
در قانون ایران، حق طلاق به‌صورت پیش‌فرض در اختیار مرد است. اما در برخی موارد، مرد با مراجعه به دفترخانه اسناد رسمی، وکالت‌نامه‌ای به زن می‌دهد که به او اختیار طلاق از طرف شوهر را می‌دهد. این وکالت‌نامه ممکن است با شروط خاصی یا بدون قید و شرط باشد.
آیا مرد میتواند حق طلاقی که به زن داده را باطل کند؟
خیر، اگر این وکالت‌نامه رسمی باشد و زن آن را قبول کرده باشد، مرد به‌تنهایی نمی‌تواند آن را باطل کند. مگر اینکه شرایط خاصی وجود داشته باشد که دادگاه بتواند ابطال آن را بپذیرد. مثلاً:
| شرایط ابطال حق طلاق | توضیحات |
|---|---|
| اثبات فریب یا اکراه | اگر مرد ثابت کند که هنگام دادن وکالت، فریب خورده یا تحت فشار بوده |
| نداشتن شرایط قانونی | اگر در زمان تنظیم وکالت، زن اهلیت قانونی نداشته (مثلاً صغیر یا مجنون بوده) |
| تخلف از شروط ضمن عقد | اگر زن تعهد کرده کاری نکند که باعث سوءاستفاده از وکالت شود ولی این کار را انجام داده باشد |
| صلح مشروط یا منقضی شده | اگر حق طلاق در قالب صلح باشد و مدت آن تمام شده یا شرط آن محقق نشده باشد |
ماده‌های قانونی مرتبط با ابطال حق طلاق
ماده 656 قانون مدنی:
«وکالت عقدی است که به موجب آن یکی از طرفین طرف دیگر را برای انجام امری نایب خود می‌نماید.»
تفسیر: وکالت یک قرارداد است، و اگر به صورت رسمی و با رضایت دو طرف باشد، فسخ یک‌طرفه آن (بدون شرط خاص) ممکن نیست.
ماده 679 قانون مدنی:
«موکل میتواند هر وقت بخواهد وکالت را فسخ کند، مگر اینکه وکالت وکیل یا عدم عزل او در ضمن عقد لازمی شرط شده باشد.»
تفسیر: اگر در سند رسمی نوشته شده باشد که مرد نمی‌تواند زن را از این وکالت عزل کند، دیگر حق فسخ ندارد.
ماده 1119 قانون مدنی:
«طرفین عقد ازدواج می‌توانند هر شرطی که مخالف مقتضای عقد نباشد در ضمن عقد ازدواج بنمایند…»
تفسیر: اگر حق طلاق در قالب شرط ضمن عقد ازدواج باشد، ابطال آن فقط با توافق دو طرف یا اثبات نقض شروط ممکن است.
پاسخ به یک سوال از زبان یک کاربر:
سؤال: من دو سال پیش در عقدنامه، همسرم به من حق طلاق داد و این موضوع در دفترخانه ثبت رسمی شد. الآن خانواده‌اش می‌خواهند این وکالت‌نامه را باطل کنند و می‌گویند چون شوهرم پشیمان شده، میتواند وکالت را پس بگیرد. آیا واقعاً میتواند بدون رضایت من این کار را بکند؟ من نگرانم چون مشکلاتی بین‌مان پیش آمده و احتمال می‌دم از طریق فشار بخوان این حق رو ازم بگیرن.
پاسخ وکیل پایه یک دادگستری:
خیر، همسر شما یا خانواده‌اش نمی‌توانند به‌تنهایی و بدون رضایت شما این وکالت‌نامه را باطل کنند، اگر این وکالت‌نامه در دفترخانه اسناد رسمی تنظیم شده باشد و در آن درج شده باشد که مرد حق عزل زن را ندارد یا وکالت به‌صورت غیرقابل‌عزل داده شده. تنها در صورتی این وکالت باطل می‌شود که شما با رضایت خودتان آن را فسخ کنید یا دادگاه بر اساس یکی از شرایط خاص (مثلاً اثبات فریب یا اکراه) آن را باطل کند. صرف پشیمانی یا فشار خانواده هیچ مبنای قانونی برای ابطال وکالت نیست.
پیشنهاد می‌کنم حتماً نسخه‌ای از این وکالت‌نامه را داشته باشید و اگر احساس می‌کنید که ممکن است تهدید شوید یا از شما سلب اختیار شود، با یک وکیل تماس بگیرید تا اقدامات لازم برای حفظ حق شما انجام شود.
پنج سوال متداول درباره ابطال حق طلاق
1. آیا مرد میتواند هر زمان بخواهد، حق طلاق را از زن پس بگیرد؟
خیر، اگر وکالت‌نامه رسمی و غیرقابل‌عزل باشد، مرد به‌تنهایی نمی‌تواند آن را باطل کند.
2. اگر مرد در زمان دادن حق طلاق فریب خورده باشد، میتواند آن را باطل کند؟
بله، در صورت اثبات فریب، دادگاه میتواند حکم به ابطال وکالت بدهد.
3. آیا زن میتواند از این وکالت برای طلاق توافقی یا یک‌طرفه استفاده کند؟
بله، زن میتواند با مراجعه به دادگاه خانواده و استفاده از وکالت، حتی بدون رضایت شوهر اقدام به طلاق کند.
4. اگر حق طلاق در عقدنامه ذکر شده ولی در دفترخانه ثبت نشده باشد، معتبر است؟
در صورتی که شرط ضمن عقد باشد و امضای دو طرف در سند رسمی ازدواج ثبت شده باشد، معتبر است ولی برای اجرای آن باید وکالت‌نامه رسمی هم تنظیم شود.
5. آیا وکیل یا خانواده مرد می‌توانند بدون اطلاع زن این وکالت را باطل کنند؟
خیر، این وکالت یک رابطه رسمی و حقوقی بین زن و مرد است. شخص ثالث هیچ‌گونه اختیاری برای ابطال آن ندارد.
نحوه گرفتن حق طلاق
نحوه گرفتن حق طلاق به دو صورت می باشد:
- اولین راه برای گرفتن حق طلاق این می باشد که زوجین هنگام عقد در سند ازدواج عنوان نمایند که حق طلاق با چه شخصی می باشد.
- دومین راه اعطای حق طلاق از مرد به زن پس از ازدواج، با سندی به عنوان وکالت انجام می گیرد. زوجین برای گرفتن حق طلاق حتما باید به دفتر اسناد رسمی مراجعه نمایند زیرا برخی از زوجین به دلیل عدم آگاهی برای گرفتن حق طلاق، به دفترخانه ای که در آن ازدواج به ثبت رسیده است مراجعه می کنند. زوجین باید شرایط گفته شده در وکالت حق طلاق را در نظر داشته باشند، زیرا ممکن است پس از اعطای وکالت حق طلاق، امکان ابطال حق طلاق وجود نداشته باشد.
دقت داشته باشید که با دادن حق طلاق به زن، او هر زمان که بخواهد میتواند جدا شود و مرد موظف به پرداخت کامل مهریه میگردد.
