این مطلب حقوقی 
توسط وکیل پایه یک دادگستری حسن اسماعیلی تایید شده است. 
فهرست مطالب
مقدمه
یکی از مشکلات رایج پس از فوت یک شخص، اختلاف بین وراث بر سر تصرف ملک بهجایمانده از متوفی است. گاهی یکی از وراث بدون رضایت سایرین ملک را تصرف میکند، در آن سکونت دارد یا آن را اجاره میدهد. این وضعیت «تصرف عدوانی ملک ورثهای» نام دارد و طبق قانون، قابل پیگیری و شکایت رسمی است. در این مقاله بهزبان ساده مراحل قانونی شکایت، مواد مهم قانونی و روش اثبات تصرف عدوانی ملک ورثهای را بررسی میکنیم.
تصرف عدوانی چیست؟
تصرف عدوانی یعنی: تصرف مال غیرمنقول (مانند ملک یا زمین) بدون رضایت و اجازه قانونی مالک یا یکی از مالکان دیگر.
در اموال ورثهای، اگر ملکی هنوز بین وراث تقسیم نشده (مشاع باشد) و یکی از آنها بدون اجازه سایرین ملک را در اختیار بگیرد یا از منافع آن استفاده کند، این عمل مصداق تصرف عدوانی است.
شرایط وقوع تصرف عدوانی ملک ورثهای
| شرط | توضیح |
|---|---|
| ملک مشاع باشد | ملک هنوز بین وراث تقسیم یا افراز نشده باشد |
| تصرف بدون رضایت باشد | وارث متصرف، بدون اجازه سایرین اقدام به تصرف، سکونت یا اجاره داده باشد |
| استمرار تصرف وجود داشته باشد | تصرف حالت موقت یا موردی نباشد، بلکه ادامهدار باشد |
مصادیق تصرف عدوانی در املاک ورثهای
-
یکی از وراث در ملک پدری سکونت دارد و دیگران را راه نمیدهد
-
اجاره دادن ملک بدون رضایت سایر وراث
-
فروش سهمالارث دیگران یا کل ملک بدون تفکیک
-
جلوگیری از ورود سایر وراث به ملک مشاع
مراحل شکایت تصرف عدوانی در اموال ورثهای (مطابق قانون جدید)
1. جمعآوری مدارک
-
سند مالکیت یا گواهی انحصار وراثت
-
استعلام ثبتی ملک
-
مدارک شناسایی
-
شهود در صورت نیاز
2. تنظیم دادخواست تصرف عدوانی
با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ثبت دادخواست به دادگاه حقوقی محل وقوع ملک.
3. ارجاع پرونده به شعبه تخصصی تصرف عدوانی
در دادگاههای حقوقی شعب خاصی برای رسیدگی به دعاوی تصرف عدوانی تشکیل شده است.
4. رسیدگی و دفاع طرفین
شاکی باید ثابت کند:
-
ملک مشاع بوده
-
طرف مقابل بدون رضایت او تصرف کرده
-
تصرف همچنان ادامه دارد
5. صدور رأی خلع ید و رفع تصرف
اگر دادگاه ادعا را موجه بداند، حکم خلع ید (رفع تصرف) صادر میکند و حتی میتوان از دادگاه درخواست دستور موقت برای تخلیه فوری گرفت.
مهمترین مواد قانونی مرتبط
| ماده قانونی | شرح |
|---|---|
| ماده ۱۵۸ قانون آیین دادرسی مدنی | تعریف دعوای تصرف عدوانی و شرایط طرح آن |
| ماده ۱۶۰ قانون آیین دادرسی مدنی | دعوای تصرف عدوانی باید ظرف ۱ سال از زمان اطلاع طرح شود |
| ماده ۵۸۱ قانون مدنی | هیچ شریکی نمیتواند بدون اذن سایر شرکا در مال مشاع تصرف کند |
| ماده ۱۶۹ قانون آیین دادرسی مدنی | در دعوای تصرف عدوانی نیازی به اثبات مالکیت نیست، بلکه صرف اثبات سابقه تصرف کافی است |
جدول مراحل اقدام قانونی
| مرحله | شرح اقدام |
|---|---|
| ۱ | دریافت گواهی انحصار وراثت یا استعلام مالکیت |
| ۲ | تنظیم دادخواست تصرف عدوانی و ثبت در دفاتر خدمات قضایی |
| ۳ | ارجاع به دادگاه حقوقی محل وقوع ملک |
| ۴ | برگزاری جلسه رسیدگی با حضور طرفین |
| ۵ | صدور حکم رفع تصرف و امکان اجرای فوری از طریق اجرای احکام |
نکات کاربردی
-
حتی اگر سند رسمی به نام متوفی نباشد، گواهی انحصار وراثت + استشهادیه یا قبض آب و برق میتواند بهعنوان قرینه تصرف به حساب آید.
-
استفاده انحصاری یکی از وراث، بدون توافق، قابل پیگیری قانونی است.
-
در موارد خاص، میتوان همزمان با شکایت حقوقی، درخواست دستور موقت دادگاه برای جلوگیری از ادامه تصرف داد.
سؤال پرتکرار
سؤال: اگر یکی از وراث بدون اجازه بقیه، ملک را اجاره دهد یا بفروشد، چه باید کرد؟
پاسخ وکیل پایه یک دادگستری، حسن اسماعیلی:
در این حالت، سایر وراث میتوانند در دادگاه حقوقی دعوای «رفع تصرف عدوانی» یا «خلع ید» و در صورت وجود قرارداد، دعوای «ابطال معامله فضولی» علیه متصرف یا خریدار طرح کنند. چون ملک هنوز مشاع است، هیچکس حق ندارد آن را بهتنهایی تصرف یا واگذار کند. بر اساس ماده ۵۸۱ قانون مدنی، چنین تصرفی بدون اذن سایر وراث، غیرقانونی است.
جمعبندی
در املاک ورثهای، تا زمانی که ملک بهطور رسمی تقسیم یا افراز نشده، هیچ وارثی حق تصرف انحصاری یا واگذاری ملک را ندارد. اگر یکی از وراث بدون رضایت دیگران چنین کاری کند، میتوان از طریق دادگاه حقوقی، شکایت تصرف عدوانی مطرح کرد و حق قانونی خود را پس گرفت. این اقدامات نیاز به آگاهی حقوقی دقیق و پیگیری مؤثر دارد.
اگر شما یا اطرافیانتان درگیر پروندهای با چنین موضوعی هستید، مشاوره با یک وکیل باتجربه در زمینه ارث میتواند روند قضایی را بسیار بهتر و سریعتر پیش ببرد.
پرونده های موفق گروه وکلای دیوان سالار
موفقیتهای ما در پروندههای حقوقی، نتیجه تخصص و تجربه تیم حقوقی ماست. در این بخش، شما میتوانید با برخی از پروندههای موفق ما آشنا شوید که نمایانگر تعهد ما به دفاع از حقوق موکلینمان است. برای مشاهده لیست کامل پروندههای موفق و جزئیات بیشتر، به لینک زیر مراجعه کنید:
لیست کامل پرونده های موفق گروه وکلای دیوان سالار
همچنین در صورت نیاز به مشاوره با وکیل، هماکنون میتوانید از طریق چت زنده (دکمه چت) در گوشه پایین سمت راست سایت با ما در ارتباط باشید تا شما را به وکیل مربوطه متصل کنند.
برای وصل شدن به وکیل کلیک کنید: (ما الان آنلاین هستیم)
نظرات موکلین اخیر
میانگین امتیاز ⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
✍️ نویسنده:
آقای حسن اسماعیلی
وکیل پایه یک دادگستری با بیش از ۲۰ سال سابقه
کارشناس ارشد حقوق خصوصی
من برادرم یه خونه ۱۰۰متری داریم که پدرم ۳دنگ۳دنگ سندبه نام مازده ولی مادرم زنده اس من ۷ساله پدرم فوت کرده میخواستم بایدچه مراحلی طی کنم مادرم میتونه عدای بکنه چون پدرم قطعی به نام کرده
سلام. پدر بزرگ من ۱ سالی میشه فوت کرده و مادر بزرگم زنده هستند. ۵ تا دایی و ۴ تا خاله دارم. یعنی میشه ۷ سهم. یکی از دایی ها ادعا میکنه که ملکه پدری برای اونه و حتی نوشته هم داره و دختر هارو از خونهی پدری بیرون کرده و راه نمیده. الان ملکه پدری ۲ پلاکه. یک پلاک مادر زندگی میکنه و پلاکی دیگر پسر زندگی میکنه. در حالی که پسر از خونه ای که مادر زندگی میکنه نوشته داره که اینجارو بهش دادن که بسازه و بشینه. اما درست نکرده و رفته یه پلاک دیگه از همون ملک گرفته و ساخته ولی هیچ نوشته ای از اون نداره. حالا میخوام بدونم آیا اگر شکایت کنیم ازش میتونیم به حقمون برسیم یا نه؟؟
سلام. شما نیاز به جلسه مشاوره حضوری دارید. با شماره های مجموعه تماس بگیرید
سلام خدمت گروه وکلای دیوان سالار
پدر بنده سال ۹۳ فوت شده ۱ ملک مسکونی داخل شهر و ۱ ملک بیرون شهر که شامل منزل مغاذه و گاوداری است برای ۳ پسر ۱ دختر و مادر ارث ماند که در سال ۹۵ منزل مسکونی داخل شهر که من و یکی از برادران و مادرم زندگی میکردیم با شکایت خواهر به فروش رسید و تقسیم شد در اون زمان قرار شد که تمامی اموال یکجا به فروش برسد و تقسیم شود ولی این کار انجام نشد و ملکی که بیرون شهر بود فروخته نشد الان مدت ۲ سال است که اون ملک توسط خواهر مادر و یک برادرم تصرف شده که مادرم اونجا زندگی میکنه در حالی که منزل خودش را داده اجاره و رفته اونجارو بازسازی کرده و زندگی میکنه مغاذه هم که از ۱۵ سال قبل دست یگی از برادرانم بوده و همچنان هست بدون اینکه اجاره ای بپردازه و قسمتی از گاوداری هم که توسط خواهرم اجاره داده شده به اقوامش من و یکی از برادرام هیچ استفاده ای از اونجا نمیکنیم لطفا منو راهنمایی کنید که چگونه میتونم حقمو بگیرم ممنون
سلام وقت بخیر. نیاز هست جهت توضیحات بیشتر تماس بگیرید.
سلام.من دوبرادر ناتنی ومادرخوانده دارم.ویک برادر بزرگتر که تنی هست.پدر ما ما دوبرادر را 15سال پیش از منزل بیرون انداخت.من تنها زندگی میکنم.برادرم در گرمخانه ها.یکسال پیش پدرم بعلت سرطان طی 4سال شیمی درمانی فوت شد.زن بابا وپسران هیچ اطلاعی از مریضی به ما حتی عموهام ندادن یهو گفتن مرده.بعد گفتن خانه ومغازه وتمام وسایل خانه دمه اخر به نام زن بابام زده پدرم.با همه اسرار حتی درگیری کپی سند نشون ندادن.تا امروز.من به عنوان پسر دوم 42ساله میتونم تا تایین تکلیف صحت سند توسط دادگاه به منزل پدریم برم.اثاث من هم تومنزل هست.ومن اموال دیگر پدرمو از طریق متوجه شدم اما چیزی رو نمیکنن.گاوصندوق در نبود ما باز شده میگن وصیت نامه رو پدرم پاره کرده.حق دارم برم خانه.من سرپناهی ندارم.ممنون.
میبخشید ما برگه انحثار وراثت داریم.البته بهمون خر صدور ندادن خودم پیگیر شدم.حتی برگه فوت یا هیچ مدرکی دست ما نمیدن.خواهش دارم اگر وکیل که با عقد قرار داد وضمانت دادن حق الوکاله رو اخر دریافت کند سراغ دارین بهم معرفی کنید.ضمانت یا هر مدرک لازم باشه مشکلی نیست.تشکر.
سلام خسته نباشید مقداری زمین از مادرم به ما ارث رسیده که بعد از فوت مادرم برادرهایم بدون اجازه یه چاه حفر کردند. ما مجبور شدیم سهمیه زمینمون را به صورت مزایده بفروشیم. و بعد از ان یه شکایت تنظیم کردیم برای دریافت اجرت المثل ایام تصرف و انها هم شکایت کردند باید هزینه چاه را طبق سهمیه بپردازید . میخواستم بدون چون بدون اجازه ما بوده ما باید بپردازیم چون اجرت المثل درخواست کردیم با تشکر
سلام وقت بخیر. نیاز هست توضیحات بیشتر ارائه کنید. لطفا جهت رزرو وقت مشاوره تماس بگیرید.
سلام لطفاً یک وکیل تقسیم ارث وملک برای بنده درتبریز معرفی کنید ترجیحاً خانم باشد؟چون همسر بنده باوکیل خانم راحتر هست تا مرد
سلام یک وکیل خانم برای تقسیم ارث وملک درتبریز برای بنده معرفی نمائید متشکرم ببخشید قراره پرونده خانمم رو براش وکالت بدهیم اگر خانم باشد ایشان راحترهستند
سلام وقت بخیر. مانعی نیست. برای رزرو وقت جلسه با وکیل خانم متخصص در امور ورثه ای با دفتر تماس بگیرید.